Dấu hiệu nhận biết chứng rối loạn phổ tự kỷ | Safe and Sound

Chứng rối loạn phổ tự kỷ là một trong những tình trạng ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là ở trẻ em. Theo các chuyên gia tâm lý, chứng rối loạn phổ tự kỷ mô tả một phổ các rối loạn suốt đời, ảnh hưởng đến khả năng của một cá nhân trong việc liên hệ với người khác và cảm xúc, cảm giác của họ, khiến cho tương tác xã hội trở nên khó khăn.

Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển

1. Rối loạn phổ tự kỷ là gì?

Chứng rối loạn phổ tự kỷ (Autism spectrum disorder) được chuyên gia tâm lý định nghĩa là một rối loạn bao gồm các biểu hiện như các hành vi lặp lại, vấn đề trong việc nói chuyện, giao tiếp bằng ánh mắt kém, thói quen lau dọn hay sắp xếp trật tự, các phản ứng vận động lạ kỳ, lặp đi lặp lại từ hay câu, những sở thích hạn chế và vấn đề với việc ngủ. Ngoài các biểu hiện nêu trên, trẻ tự kỷ còn có thể có những biểu hiện lâm sàng như co giật, động kinh, rối loạn vị giác, tăng động giảm chú ý, có vấn đề về hệ tiêu hóa, thường xuyên bồn chồn, lo lắng,... 

Ảnh 1: Tình trạng rối loạn phổ tự kỷ là gì không phải ai cũng biết

Theo ghi nhận của chuyên gia tâm lý, số lượng trẻ mắc tự kỷ được phát hiện ngày càng tăng. Tỷ lệ mắc chứng tự kỷ ở trẻ nam cao hơn trẻ em gái. 

2. Nguyên nhân rối loạn phổ tự kỷ

Hiện nay, nguyên nhân dẫn đến căn bệnh rối loạn phổ tự kỷ vẫn chưa được chuyên gia tâm lý xác định rõ ràng. Tuy nhiên, khuynh hướng di truyền, sinh non, hội chứng ngộ độc rượu ở thai nhi và các căn bệnh như hội chứng Down, chứng loạn dưỡng cơ và bại não thường gắn liền với rối loạn phổ tự kỷ. 

• Não bộ có những chất hoá học ảnh hưởng đến suy nghĩ, cảm xúc và hành vi. Trong trường hợp các chất hóa học này mất cân bằng, chuyên gia tâm lý cho biết các vấn đề trong cách suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của trẻ sẽ xuất hiện. Trẻ bị rối loạn phổ tự kỷ có thể có quá nhiều hoặc quá ít một hay vài chất hóa học nào đó trong hoạt động não bộ.
• Chuyên gia tâm lý khuyến cáo, nếu mẹ của bé bị nhiễm virus, bị đái tháo đường hoặc không có chế độ dinh dưỡng lành mạnh khi mang thai thì nguy cơ bị rối loạn phổ tự kỷ của trẻ sẽ tăng lên. Tiếp xúc với một số chất hóa học hoặc thuốc trong thai kỳ, thiếu oxy do cuộc sinh kéo dài hay trẻ bị sinh non cũng có thể gây tăng nguy cơ này.

Ảnh 2: Rối loạn phổ tự kỷ là một khuyết tật phát triển do sự khác biệt trong não

• Chứng rối loạn phổ tự kỷ đôi khi cũng có tính chất gia đình, có thể có một vài gen có liên quan đến tự kỷ. Nếu cha của trẻ lớn hơn 40 tuổi khi mẹ mang thai bé, nguy cơ cũng có thể tăng lên.
• Các trẻ em mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ có thể có những thay đổi về mặt cấu trúc ở não bộ. Một số phần của não hoạt động mạnh hơn hoặc ít hơn các trẻ khác.
• Các trẻ em có các vấn đề về não, các hội chứng di truyền như hội chứng đứt gãy nhiễm sắc thể X, đôi khi cũng bị tự kỷ.

3. Triệu chứng rối loạn phổ tự kỷ

• Giao tiếp: Vấn đề với ngôn ngữ là thường gặp. Một vài người mắc rối loạn phổ tự kỷ nói năng lưu loát, trong khi đó một số khác lại vấp váp. Chuyên gia tâm lý cho rằng, tất cả người bệnh đều có khuynh hướng hiểu theo nghĩa đen và gặp khó khăn trong việc hiểu được sự hài hước, bối cảnh và hàm ý.
• Tương tác xã hội: Khiếm khuyết tương tác xã hội có nghĩa rằng một người mắc rối loạn phổ tự kỷ sẽ không thể nào nhận ra được không gian riêng tư của người khác hay hiểu được ngôn ngữ cơ thể của họ. Người bệnh có thể nói lớn lên suy nghĩ của mình hoặc lặp lại điều người khác vừa nói.

Ảnh 3: Trẻ gặp khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc của mình 

• Hành vi lặp lại: Đặc điểm hành vi lặp lại là thường thấy. Theo chuyên gia tâm lý, một người bệnh có thể thực hiện các cử động lặp đi lặp lại, chẳng hạn như phẩy tay hay đu đưa, hay có những thói quen chẳng hạn như xếp đồ chơi thành hàng hay bật tắt công tắc.
• Kỹ năng liên quan đến giác quan: Độ nhạy cảm với âm thanh tăng cao có thể khiến một người phát triển những hành vi tránh né chẳng hạn như ngâm nga, bịt tai hoặc tự giam mình vào một nơi ưa thích để thoát khỏi tiếng ồn.
• Kỹ năng vận động: Khó khăn trong vận động như điều phối và dự tính vận động là thường gặp ở trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ. Các kỹ năng vận động tinh như viết: tay có thể bị ảnh hưởng và điều này có thể ngăn cản giao tiếp.
• Nhận thức: Các chuyên gia tâm lý cho biết, nhận thức giác quan và thị giác giảm sút có nghĩa là những người mắc rối loạn phổ tự kỷ bỏ lỡ các tín hiệu phi ngôn ngữ, có thể không nhận biết được những lời nói dối và thường gặp khó khăn để nhìn nhận một tình huống từ quan điểm của một người khác.

Cần chú ý rằng không phải ai cũng có những biểu hiện giống nhau hoặc tất cả các biểu hiện trên và mức độ có thể biến đổi. Để đưa ra chẩn đoán chính xác và kế hoạch điều trị phù hợp, việc tìm kiếm sự tư vấn từ các bác sĩ tâm lý và chuyên gia tâm lý là quan trọng.

Những trẻ có chứng sợ không gian kín cần sự hỗ trợ đặc biệt từ các chuyên gia tâm lý để quản lý và giảm thiểu triệu chứng. Quá trình chăm sóc thường bắt đầu bằng một cuộc đánh giá cụ thể để xác định mức độ trầm cảm mà người bệnh đang trải qua. Dựa trên đánh giá, chuyên gia tâm lý của Safe and Sound sẽ phát triển một kế hoạch điều trị riêng biệt, tùy thuộc vào nhu cầu và tình trạng cụ thể của từng người.

Để giúp khách hàng, các chuyên gia của Safe and Sound luôn đồng hành với bạn, giúp bạn:

- Một bộ não tràn đầy suy nghĩ tích cực nhờ loại bỏ được những suy tư không quan trọng hoặc sai lệch.

- Một tinh thần sảng khoái, hết lo âu để bạn có thể tận hưởng những điều tốt đẹp mà cuộc sống ban tặng.

- Một tâm thế tự tin, vững vàng để đưa ra những quyết định nhanh hơn, đúng đắn hơn trong công việc, từ đó gia tăng sức mạnh về tài chính, sự nghiệp và cả sự tự hào.

4. Bác sỹ tâm lý Safe and Sound sẽ giúp bạn như thế nào?

Chúng tôi biết rằng trị liệu tâm lý đôi khi là một bước khó khăn và cố gắng tìm một chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần mới phù hợp với nhu cầu cá nhân và tính cách của bạn có thể là một nhiệm vụ khó khăn và không dễ dàng.

Chúng tôi tin rằng sự kết hợp giữa chuyên gia tâm lý và bác sỹ tâm thần sẽ đem lại hỗ trợ tốt nhất cho bạn. Đội ngũ chuyên gia của Safe and Sound đáp ứng khắt khe các tiêu chuẩn, giúp bạn giải quyết đa dạng các vấn đề tâm lý bao gồm: Trầm cảm sau sinh, lo âu, rối loạn phân liệt cảm xúc, các vấn đề về giấc ngủ, rối loạn cảm xúc, các mối quan hệ, chấn thương tinh thần,…

- Bề dày kinh nghiệm hành nghề với đa dạng vấn đề tâm lý

- Kỹ năng đánh giá, tham vấn và xây dựng kế hoạch hỗ trợ hiệu quả

- Kết hợp linh hoạt các kỹ thuật, phương pháp để hỗ trợ hiệu quả và duy trì kết quả bền vững

Bên cạnh đó, Safe and Sound sẽ:

- KHÔNG coi bạn là bệnh nhân: Ngược lại, chúng tôi coi bạn là một người can đảm đang chống chọi với cả một bầu trời u tối đang chực chờ sụp xuống. Chuyên gia của SnS có thể góp thêm với bạn một đôi tay trong nỗ lực này.

- KHÔNG dạy đời bạn: Chúng tôi sẽ cùng bạn nâng dậy nguồn năng lượng tích cực mà lâu nay đã bị quá nhiều áp lực và khổ đau đè sát đất.

- KHÔNG lạm dụng thuốc và hoá dược: Ngược lại, chúng tôi sẽ cùng bạn tìm đến những giải pháp hiệu quả và tự nhiên.